“Mijn notaris doet niks!”

Herkent u dat? Vaak verzuchten mijn cliënten dat hun Franse notaris ‘niets’ doet. Aan- of verkoop van onroerend goed, Franse erfenis of testament; het gaat eindeloos traag (of zelfs helemaal niet). Hoe komt dat toch?

Natuurlijk werken niet alle Franse notarissen altijd traag. Spreekt u goed Frans en loopt alles op rolletjes, dan zal ik niet zoveel toevoegen. Lastiger wordt het als de notaris alleen Frans spreekt en u slechts een paar woorden. Een hardnekkige(r) bron van vertraging en miscommunicatie is het verschijnsel dat wat ú heel gebruikelijk vindt, in Frankrijk misschien wel onmogelijk kan zijn. Voeg hieraan toe dat het Franse notariaat tamelijk ‘ontoegankelijk’ is, en ziedaar hét recept voor een moeizame samenwerking.

Een casus:

Auguste was Fransman. Hij overleed in Frankrijk, vijf jaar nadat hij scheidde van de Nederlandse Mary. Samen hadden zij één kind, Julia. Sinds de scheiding wonen Mary en Julia in Nederland. Auguste laat al zijn eigendommen – onder meer drie huizen, na aan Julia. Mary spreekt behoorlijk Frans en helpt Julia in deze nare periode waarin veel geregeld moet worden. Al een week na het overlijden benadert ze een Franse notaris.

Helaas, anderhalf jaar later melden moeder en dochter zich bij mij. Met de notaris komen ze er niet uit en ze vrezen -terecht- boetes en heffingsrente.

Ik duik in het dossier. Er is een testament en een echtscheidingsconvenant, hoewel een kopie daarvan ontbreekt. Er is veel gemaild met de notaris maar resultaat bleef uit. Na enig doorvragen vertelt Mary dat het convenant bepaalde dat Auguste haar deel van de eigendommen in geld aan haar zou uitkeren. Dat dat is ook netjes gebeurd maar als ik het hypotheekregister (‘het kadaster’) raadpleeg, blijkt dat Mary nog als mede‑eigenaar van het onroerend goed te boek staat. Kennelijk beseften de ex‑echtelieden niet dat zo’n transactie in een notariële akte moet worden vastgelegd en aansluitend geregistreerd.

Dit zou geen halszaak moeten zijn maar geregeld blijkt dat als een Franse notaris moet communiceren met een leek (een buitenlandse nog wel…), over een situatie die niet geheel standaard is, het dossier als ‘lastig’ wordt ervaren. Zo kan het in een bureaulade belanden en soms geven zelfs de belanghebbenden de moed ook maar op.

Als ik contact opneem met de Franse notaris toont die zich opgelucht dat ze iemand spreekt die weet waarover ze het heeft. Zij blijkt inderdaad niet de inhoud van het echtscheidingsconvenant te kennen, hoewel ze daar wel om zou hebben gevraagd. We spreken af dat ik het document via de Franse rechtbank boven water haal, opdat de transactie alsnog kan worden geformaliseerd. Is dat eenmaal gebeurd, kan de nalatenschap eindelijk worden afgewikkeld.

De moraal: pas als de notaris zijn of haar werk kán doen, zal er ook iets gebeuren. Pro-activiteit en pragmatisme zijn binnen het Franse notariaat nog zeldzame begrippen.

dit artikeltje verscheen ook in het magazine
Leven in Frankrijk, editie zomer 2022

← Death and taxes Het (ver)erven van een Frans huis – deel 1 van 2 →